historia naturalna
  • Muzeum Historii Naturalnej
    3.10.2016
    3.10.2016
    Szanowni Państwo,
    The Natural History Museum w Londynie, jak i nazwy innych muzeów o podobnej tematyce tłumaczone są jako Muzeum Historii Naturalnej. Czy jest to prawidłowa nazwa w języku polskim? Czy nazwy Muzeum Historii Ziemi lub Muzeum Historii Przyrody nie byłyby bardziej poprawne?

    Z pozdrowieniami
    Czytelnik
  • ortografia a historia języka
    13.05.2015
    13.05.2015
    Dzień dobry,
    dlaczego w językach słowiańskich podobne słowa mają różną ortografię? Np. skoro po rosyjsku pułkownik to połkownik, to dlaczego w tym słowie piszemy u zwykłe? Dlaczego mamy puchar przez u zwykłe i ch, a Czesi maja pohár przez samo h? Albo dlaczego polski chuligan jest przez ch, a inni huligani są przez samo h?
    Pozdrawiam
    Zdzisław K.
  • Ávila
    2.10.2014
    2.10.2014
    Szanowni Państwo,
    która forma jest poprawna: święta Teresa z Avila czy święta Teresa z Avili? Pierwsze sformułowanie jest powszechne, w mowie i piśmie, jednak wydaje mi się ono niepoprawne – wszak w języku polskim nazwy własne również powinny być odmieniane; nie mówimy/piszemy przecież Matka Teresa z Kalkuta.
    Z poważaniem,
    Prakseda Pawłowska
  • Czas przyszły potrafić
    7.02.2020
    7.02.2020
    Dzień dobry!

    W gronie znajomych dyskutowaliśmy ostatnio temat odmiany czasownika potrafić, a konkretnie jego formy w czasie przyszłym, który z kolei był już przedmiotem pytania w Poradni: https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/potrafie;11101.html. Skąd się bierze to, że forma złożona czasu przyszłego będę potrafił budzi wątpliwości autorów słownika poprawnej polszczyzny, jeśli dopuszczamy aspekt niedokonany czasownika potrafić?

    Jest to szczególnie interesujące w kontekście przywołanego przez Państwa, dawniej używanego czasownika potrafiać. Skoro zmienił on pisownię i upodobnił się w ten sposób do potrafić, de facto nadając temu drugiemu aspekt niedokonany, to czemu zmiana pisowni nie miałaby mieć miejsca w przypadku złożonej formy czasu przyszłego: będę potrafiał przekształciłoby się wtedy w będę potrafił.

    Taki sposób przedstawienia zagadnienia możliwy jest być może tylko w przypadku filologicznego dyletanctwa, do którego się przyznaję, niemniej opis ten wydaje mi się bardziej adekwatny niż stwierdzenie, że jeden czasownik zanikł, a drugi niezależnie nabył nowy aspekt. Powszechność użycia czasownika potrafić w aspekcie niedokonanym świadczy o tym, że potrafiać nie powinno było zaniknąć bez przeniesienia swojego znaczenia na nową formę, naturalne wobec tego wydaje się, by przeniosło i wzorzec odmiany, chyba że traktujemy potrafić jako swego rodzaju skamielinę językową, świadczącą o jego historii, ale niepodlegającą już żadnym adaptacjom w kwestii uzusu językowego.

    A może problemem jest niezgodność pomiędzy tym, co sugeruje znaczenie czasownika w jego aspekcie niedokonanym, a tym, na co wskazuje jego morfologia?

    Pozdrawiam
    Karol Cwalina
  • drzwi
    7.10.2004
    7.10.2004
    Dlaczego rzeczownik drzwi ma tylko liczbę mnogą? W innych rzeczownikach – nazwach przedmiotów z naszego otoczenia jak spodnie, nożyce, sanie – plurale tantum jest intuicyjnie zrozumiałe, naturalne. Ale dlaczego drzwi? Czy to ma jakies uzasadnienie historyczne?
    Pozdrawiam
    Krzysztof Cybura
  • kolory
    2.01.2012
    2.01.2012
    Chciałbym zapytać o nazwy kolorów. Na przykład beżowy: czy przed pojawieniem się zapożyczenia z francuskiego kolor ten miał jakąś polską nazwę, czy po prostu nazwy nie miał? Czy liczba nazywanych kolorów ulegała w historii polszczyzny gwałtownym zmianom?
    Pozdrawiam serdecznie
  • królowa
    26.06.2012
    26.06.2012
    W 2009 roku nakładem wydawnictwa Ossolineum ukazała się monografia J. Nikodema Jadwiga, król Polski. Tak samo Jadwiga jest określona w polskiej (i angielskiej) Wikipedii, mimo iż na stronie dyskusji miała miejsce długa polemika, w której przewagę zdobyli zwolennicy królowej. Druga strona argumentuje (według mnie bezpodstawnie), że królowa oznacza wyłącznie żonę króla, a Jadwiga panowała samodzielnie. Jakie jest Państwa zdanie w tej kwestii?
  • Moduł
    26.11.2016
    26.11.2016
    Szanowni Państwo,
    interesuje mnie historia słowa moduł, które ma wiele znaczeń zarówno w języku naturalnym, jak i w matematyce. Czy wzięło się ono od słowa modus? W jaki sposób wkroczyło do polszczyzny i tak skutecznie rozszerzyło swój zakres znaczeniowy?

    Z wyrazami szacunku
    Czytelnik
  • nazwisko Kadyi
    25.03.2015
    25.03.2015
    Szanowni Państwo,
    proszę o opinię w sprawie odmiany nazwiska Kadyi (D. Kadyia czy Kadyiego). Przez historyków używane są obie formy. Chodzi o Henryka Kadyi(a/ego), lekarza działającego na przełomie XIX i XX wieku na terenie Galicji.
    Z poważaniem
    Elwira Wyszyńska
  • Pochodzenie nazwy terenowej Prodnia.

    26.03.2021
    26.03.2021

    Spotkałem się z nazwą Prodnia , jest to nazwa ulicy w miejscowości Jarużyn koło Bydgoszczy. Prócz tego jest też określenie w przewodniku turystycznym „Spójrz w Oczy Jarużyna, poznaj tajemnice uroczyska Prodnia”. Mam pytanie, co właściwie określa ten wyraz.

    Z wyrazami szacunku

    Stefan Kantorski

Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego